Madde ve Isı Konu Anlatımı 6.Sınıf, her sene karşımıza çıkabilecek bir konu olduğundan bu konu anlatımını çok iyi bilmemiz gerekmektedir. Madde ve Isı Konu Anlatımı soruları daha kolay bir şekilde çözebilmeniz için size yardımcı olacak Madde ve Isı Konu Anlatımını bu yazımızda anlatıyoruz. Madde ve Isı ile ilgili bilmemiz gereken konu içeriğini şu şekilde sıralayabiliriz:
Madde ve ısı konumuzda ısı iletkenliği, ısının iletilmesi, farklı maddelerin ısı iletkenliği, ısı iletkeni ve ısı yalıtkanı maddeler, ısının yayılma yolları, ısı yalıtımı, yalıtım malzemeleri ve enerji tasarrufu konularını işleyeceğiz.
Isı İletkenliği
Birbirine temas eden ve farklı sıcaklıklarda bulunan iki madde arasında sıcaklığı yüksek olan maddeden, sıcaklığı düşük olan maddeye doğru ısı akışı olur. Bu aktarım, bir enerji türü olan ısının maddenin tanecikleri arasında iletilmesi ile gerçekleşir.
Isının İletilmesi
Bir noktasından ısıtılmaya başlanan maddenin ısı alan taneciklerinin sıcaklığı, dolayısıyla da hareketliliği artar. Hareketliliği artan tanecikler daha fazla titreşerek bu enerjiyi temas ettiği taneciklere, onlar da diğer komşu taneciklere aktarır. Bu şekilde devam eden ısı iletimi, maddenin tüm tanecikleri aynı hareketliliğe yani sıcaklığa ulaşana kadar devam eder.
Farklı Maddelerin Isı İletkenliği
Maddelerin ısıyı iletme özellikleri birbirinden farklıdır. Bu farklılığın oluşmasındaki en önemli etken, maddelerin tanecikli yapısıdır. Tanecikleri arasındaki boşluk miktarı az olan maddelerde ısı, hareketlilikleri artan taneciklerin çarpışarak sahip oldukları enerjiyi birbirlerine aktarmaları ile madde boyunca hızlıca iletilir. Ancak tanecikler arasındaki boşluk miktarı arttıkça, taneciklerin enerjilerini birbirlerine aktarmaları zorlaşır. Bu da madde boyunca ısının iletilmesini zorlaştırır.
Isı İletkeni ve Isı Yalıtkanı Maddeler
Isıyı iletme özelliklerinden yola çıkarak maddeler, ısı iletkeni ve ısı yalıtkanı olarak iki gruba ayrılır.
Örnekler: Bakır, alüminyum, nikel, demir, gümüş gibi ısıyı iyi ileten maddeler ısı iletkeni maddelere;
Örnekler: Hava ve tahta gibi ısıyı iyi iletmeyen maddeler de ısı yalıtkanı maddelere örnek olarak verilebilir. Ayrıca beton, plastik ve yün gibi yapısında boşluk bulunduran malzemeler de iyi birer ısı yalıtkanıdır.
Isının Yayılma Yolları
Isı; iletim, konveksiyon ve ışıma olmak üzere 3 farklı yolla yayılır.
|
Isının Yayılma Yolu |
Nasıl Yayılır? |
Örnek |
| İletim | Isının, maddeyi oluşturan taneciklerin çarpışması ile aktarılmasıdır. Maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk miktarı arttıkça ısı iletimi zorlaşır. | Alttan ısıtılan bir tencerenin zamanla kulpunun da ısınması |
| Konveksiyon | Isının, taneciklerinin yer değiştirme özelliği olan maddelerde; ısı alan taneciklerin, soğuk tanecikler ile sürekli yer değiştirmesi ile yayılmasıdır. | Alttan ısıtılan bir tencere içerisindeki suyun tamamının ısınması |
| Işıma | Isı enerjisinin maddesel bir iletim olmadan boşlukta ve saydam ortamlarda yayılmasıdır. | Ocağa temas etmeyen bir tencerenin, ocağın yaydığı ışınlar ile ısınması |
Isı Yalıtımı
Günlük yaşamımızda bazı maddelerin sıcaklıklarını koruma ihtiyacı duyarız.
Örnek: Limonatamızın soğuk, çayımızın ise sıcak kalmasını isteriz. Bunun için sıcaklıklarını korumasını istediğimiz maddelerin ve ortamların çevreleri ile ısı akışı yavaşlatılmalıdır. Isı akışını yavaşlatmak için ısıyı iyi iletmeyen maddeler yani ısı yalıtkanı maddeler kullanılır. Maddelerin hava, tahta, plastik gibi ısı yalıtkanları kullanılarak belirli bir süre sıcaklıklarının korunmasına ısı yalıtım denir.
Örnekler: Termos içindeki içeceklerin ve plastik köpük içerisinde saklanan yiyeceklerin sıcaklıklarını uzun süre korumaları ısı yalıtımına örnek olarak verilebilir.
Günlük yaşamımızda ısı yalıtımının gerekli olduğu durumlar olduğu gibi ısı iletiminin de gerekli olduğu durumlar vardır.
Örnek: Yemeklerimizi pişirebilmek için tenceremizin ve ısınabilmek için kaloriferlerimizin ısı iletkenlerinden yapılması gereklidir. Böylece ısı akışı hızlı bir şekilde gerçekleşebilir.
Isı akışı sıcak maddeden soğuk maddeye doğru gerçekleşir. Kış aylarında evlerin içi dışarıdan daha sıcak olduğu için ısı akışı içeriden dışarıya doğrudur. Isı yalıtımı ile içeriden dışarıya doğru olan ısı akışı yavaşlatılır. Bu sayede kış aylarında daha az yakıt kullanılarak evler ısıtılabilir. Yaz aylarında ise dışarısı evin içinden daha sıcak olduğu için ısı akışı dışarıdan içeriye doğrudur. Isı yalıtımı ile dışarıdan içeriye doğru olan ısı akışı yavaşlatılır. Bu sayede elektrikli araçlar kullanılmadan da evlerin içi serin tutulabilir.
Yalıtım Malzemeleri
Isı yalıtımı yaparken ısıyı iyi iletmeyen maddeler kullanılır. Binaların dış cephe duvarlarında, pencerelerinde, çatılarında, tesisat borularında, havalandırma kanallarında, toprakla temas eden bölümlerinde ve katları ayıran bölümlerinde ısı yalıtımı yapılarak ısı akışı yavaşlatılabilir. Isı yalıtımında kullanılan maddelere yalıtım malzemesi denir.
Örnekler: Plastik köpük, ahşap, taş yünü, katran, cam yünü ve silikon yünü ısı yalıtımında kullanılan bazı yalıtım malzemeleridir. Bu malzemeler; yanma özelliği, kullanıldığı yerler ve kullanım ömrü gibi özellikler göz önünde bulundurularak yalıtım yapılacak alana uygun olarak seçilir.
| Yalıtım Malzemesi | Yanma Özelliği | Kullanıldığı Yerler | Kullanım Ömrü |
| Plastik Köpük | Alev alır. | Dış ve iç duvar | Uzun ömürlüdür. |
| Ahşap | Alev alır. | Dış ve iç döşeme | Kısa ömürlüdür. |
| Taş yünü | Yanmaz. | Tavan, iç ve dış duvar | Uzun ömürlüdür. |
| Katran | Alev alır. | Tavan | Kısa ömürlüdür. |
| Cam yünü | Zor alev alır. | Tavan, iç ve dış duvar, güneş paneli | Uzun ömürlüdür. |
| Silikon yünü | Zor alev alır. | Dış cephe | Uzun ömürlüdür. |
Isı Yalıtımı ve Enerji Tasarrufu
Isı yalıtımı ile enerji tasarrufu sağlanır. Enerji tasarrufu hem doğal kaynakların tükenmesini engeller, hem de çevre kirliliğini azaltır. Aynı zamanda da aile ve ülke ekonomisine katkı sağlanmış olur.