Elektriksel Direnç ve Bağlı Olduğu Faktörler Konu Anlatımı 6.Sınıf, her sene karşımıza çıkabilecek bir konu olduğundan bu konu anlatımını çok iyi bilmemiz gerekmektedir. Elektriksel Direnç ve Bağlı Olduğu Faktörler Konu Anlatımı soruları daha kolay bir şekilde çözebilmeniz için size yardımcı olacak Elektriksel Direnç ve Bağlı Olduğu Faktörler Konu Anlatımını bu yazımızda anlatıyoruz. Elektriksel Direnç ve Bağlı Olduğu Faktörler ile ilgili bilmemiz gereken konu içeriğini şu şekilde sıralayabiliriz:
Elektriksel Direnç
Tüm elektrik devrelerinde kullanılan tellerin uzunluğunun, kalınlığının ya da cinsinin değiştirilmesi devredeki elektrik enerjisinin iletimini etkiler. Bu nedenle iletkenlerin elektrik enerjisinin iletimine gösterdikleri zorluk miktarları da birbirinden farklı olur. İşte maddelerin elektrik enerjisi iletimine gösterdikleri bu zorluğa “direnç” adı verilir ve ’R” simgesi ile gösterilir. Direnç birimi de ”ohm” olup Ω (omega) sembolü ile gösterilir.
Bir iletkenin direnci, telin uzunluğu arttıkça elektrik iletimi daha zor olacağı için artar. Diğer yandan telin kalınlığı arttıkça elektrik iletimi daha kolay olacağı için de telin direnci azalır.
Devre elemanlarının dirençleri direnç ölçer adı verilen aletlerle ölçülür. Tüm devre elamanlarında olduğu gibi, direnç ölçerin de iki ucu vardır. Bu uçları devre elemanlarının iki ucuna dokundurarak o elemanın direncini kolaylıkla ölçebiliriz.
Elektriksel Direnç ve Bağlı Olduğu Faktörler
İletken tel, pil, ampul ve anahtardan oluşan bir elektrik devresinde anahtar kapatıldığında ampul yanar. Devredeki pil sayısı ya da ampul sayısı değiştirildiğinde de ampulün parlaklığı değişir. Ampul parlaklığı, devredeki pil ve ampul sayısını değiştirmeden iletkenin uzunluğuna, dik kesit alanına ve cinsine bağlı olarak değiştirilebilir.
»İletkenlerin uzunluğu arttıkça dirençleri artar. Uzunlukları kısaldıkça dirençleri azalır. Dolayısıyla, iletkenlerin elektriksel direnci ile uzunlukları doğru orantılıdır.
»İletkenlerin kesit alanları arttığında ise elektriksel dirençleri azalır, kesit alanları azaldığında ise dirençleri artar. Bu nedenle, iletkenlerin elektriksel direnci ile kesit alanları ters orantılıdır.
»Devreye bağlanan bir iletkenin uzunluğu arttıkça ampulün parlaklığı azalır. İletkenin kalınlığı arttıkça ise ampul parlaklığı artar. Bunlara ek olarak iletkenin cinsi yani iletkenin yapıldığı madde değiştikçe de ampulün parlaklığı değişir.
Örnek: Demir telin kullanıldığı bir devredeki ampul, bakır telin kullanıldığı devredeki ampule göre daha parlak yanar.
İletkenlerin ve Yalıtkanların Direnci
Elektriği iyi ileten maddelere iletken, iletmeyenlere de yalıtkan adı verilir. Genel olarak metalden yapılan maddeler iletken, metal olmayanlar ise yalıtkandır. İletken maddelerin dirençleri küçük, bu nedenle elektrik enerjisinin iletimine gösterdikleri zorluk azdır.
»Yalıtkanların direnci ise büyük, elektrik enerjisine gösterdikleri zorluk da iletkenlerden fazladır. Maddelerin iletkenlik özelliklerinin yani dirençlerinin farklı olması sayesinde elektrikle çalışan cihazlarda kullanım amacımıza göre farklı yapıda ve özellikte teller seçebiliriz.
Örnek: Evlerimize elektrik enerjisi taşıyan telleri direnci küçültmek için kalın tellerden seçerken, ütü, su ısıtıcısı gibi cihazlarda da direnci arttırmak için ince ve uzun teller kullanılır.
Dirençler elektrik enerjisinin başka enerjilere dönüşmesini sağlar. Günlük hayatımızda sıkça rastladığımız ve aydınlatmada kullandığımız ampuller de elektrik enerjisini hem ısı hem ışık enerjisine çevirir. Havası boşaltılmış bir cam kap, ince ve uzun bir telden yapılmış filamandan oluşan ampullerin bir direnci vardır. Bu nedenle bu direnç üzerinden elektrik enerjisi geçtiğinde filaman akkor haline gelir ve çevresine ısı ve ışık yayar.
Reostalar
Basit bir elektrik devresindeki ampulün parlaklığı iletkenin uzunluğunun değiştirilmesi ile değiştirilebilir. İşte devredeki telin uzunluğunu arttırıp azaltarak devrenin direncini değiştirmeye yarayan sürgülü aletlere reosta adı verilir. Reostalar değişken direnç olarak da adlandırılan devre elemanlarıdır.
Reostalar yardımıyla devredeki telin uzunluğu arttırıldıkça iletkenin direnci artar, bu nedenle ampulün parlaklığı azalır. Diğer yandan telin uzunluğu azaldıkça da direnç azalır ve ampul parlaklığı artar. Günlük hayatımızda kullandığımız birçok ev aletinin yapımında reostalar kullanılır.
Örnek: Radyolarda ses ayarı, fırınlarda ısı ayarı ve lambalarda parlaklık ayarı reostalar yardımıyla yapılır.