Boşaltım sistemi, vücudun atık ürünlerini uzaklaştırmak için tasarlanmış bir sistemdir. Bu sistem, böbrekler, idrar yolları, bağırsaklar ve cilt dahil olmak üzere birkaç organ ve yapıdan oluşur.
Böbrekler, vücuttaki atık maddeleri süzerek idrarı üretir. Bu idrar, böbreklerden idrar torbasına akar ve burada depolanır. İdrar torbası doldukça, kişi idrar yapar ve idrar atılır.
Bağırsaklar, sindirim sistemi boyunca ilerleyen yiyeceklerin kalıntılarını dışarı atmak için kullanılır. Bu işlem, dışkı olarak bilinen katı atık maddelerin oluşmasına neden olur. Dışkı, rektumda depolanır ve kişi tuvalete giderek dışarı atar.
Cilt de atık maddelerin vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı olur. Ter bezleri, vücudun fazla su ve elektrolitlerden kurtulmasına yardımcı olurken, yağ bezleri cildin yağını atarak cildin sağlıklı kalmasına yardımcı olur.
Bu organlar ve yapılar, vücudun atık maddelerini dışarı atmaya yardımcı olur ve sağlıklı bir boşaltım sistemi, vücudun sağlıklı olmasına yardımcı olur.
Boşaltım Sistemi Nedir?
Besin içeriklerinin kullanılmasından sonra kalan su ve madensel tuzlar ile karbon dioksit gazı, üre, ürik asit gibi zararlı ve atık maddelerin vücudumuzun sağlığı için vücut dışına atılması gerekir. Bu olaya boşaltım ve boşaltım olayını gerçekleştiren sisteme de boşaltım sistemi adı verilir.
Boşaltım Sistemi Organları ve Görevleri
Boşaltım sistemi, vücuttaki atık maddelerin uzaklaştırılması için tasarlanmış bir sistemdir. Bu sistem, aşağıdaki organlar ve yapıları içerir:
Böbrekler: Böbrekler, idrarın üretildiği ve vücuttaki fazla su, tuz ve diğer atık maddelerin süzüldüğü iki fasulye şeklindeki organlardır.
İdrar torbası: İdrar torbası, böbreklerden gelen idrarı depolar ve idrarın dışarı atılmasını bekler.
İdrar yolları: İdrar torbasından idrarı dışarı atan üretra olarak bilinen dar bir tüptür.
Bağırsaklar: Bağırsaklar, sindirim sistemi boyunca ilerleyen yiyeceklerin kalıntılarını dışarı atmak için kullanılır. Bu işlem, dışkı olarak bilinen katı atık maddelerin oluşmasına neden olur.
Karaciğer: Karaciğer, vücuttaki atık maddeleri metabolize eder ve onları zararsız hale getirir.
Cilt: Ter bezleri, vücudun fazla su ve elektrolitlerden kurtulmasına yardımcı olurken, yağ bezleri cildin yağını atarak cildin sağlıklı kalmasına yardımcı olur.
Bu organlar ve yapılar, vücuttaki atık maddelerin uzaklaştırılmasına yardımcı olur ve sağlıklı bir boşaltım sistemi, vücudun sağlıklı olmasına yardımcı olur.
Böbrekler, üreter, idrar kesesi ve üretra boşaltım sistemini oluşturan yapı ve organlardır. Boşaltım sisteminde idrar oluşumu sırasında gerçekleşen olaylar aşağıdaki gibi sıralanır:
» İçinde atık maddelerin yoğun olarak bulunduğu kan, böbrek atardamarı ile böreklere gelir.
» Böbreklerde süzülerek atık maddelerin büyük bir kısmından arındırılan kan ve böbreklerde geri emilen bazı yararlı maddeler, böbrek toplardamarı ile vücuda geri döner.
» Süzülme sonunda geriye kalan atık maddeler ile vücudumuzda fazla miktarda bulunan su ve madensel tuzlar idrarı oluşturur.
» İdrar, böbreklerden üreter aracılığıyla idrar kesesine aktarılır.
» İdrar kesesinde belirli bir süre depolanan idrar, belirli zaman aralıklarıyla da üretradan vücut dışına atılır.
Boşaltım Sistemine Yardımcı Organlar ve Görevleri
Akciğerler, karaciğer, deri ve kalın bağırsak boşaltım sistemine yardımcı olan organlardır. Akciğerler, solunum sonucunda açığa çıkan su buharı ve karbon dioksit gazının vücut dışına atılmasını sağlar. Proteinlerin parçalanması sonucu zararlı bir madde olan amonyak oluşur.
Karaciğerde amonyağı, daha az zararlı olan üreye çevirerek boşaltıma yardımcı olur. Deri, vücutta gereğinden fazla bulunan su ve tuzu terleme yoluyla vücut dışına atar. Kalın bağırsak ise su, safra ve sindirim atıklarının dışkı ile vücut dışına atılmasını sağlar.
Boşaltım Sisteminin Sağlığı
Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için:
» Bol su tüketilmeli, aşırı acılı ve tuzlu besinlerin tüketilmesinden kaçınılmalıdır.
» Böbrekleri soğuktan koruyarak olası böbrek ve idrar yolu iltihaplanmaları engellenmelidir.
» Boşaltım sistemi rahatsızlıklarına sebep olabilen diş çürükleri ve boğaz iltihapları en kısa sürede tedavi ettirilmelidir.
» Kişisel temizliğe özen gösterilmelidir.
» İdrarı yaparken acı hissedildiğinde veya idrarda kan görüldüğünde hemen doktora gidilmelidir.
Boşaltım Sistemi Rahatsızlıklarının Tedavisinde Kullanılan Yöntemler
Böbrek yetmezliği, böbrek taşı, nefrit olarak bilinen böbrek iltihabı ve idrar yolları iltihabı yaygın görülen boşaltım sistemi rahatsızlıklarındandır.
Böbrek yetmezliği, böbreklerde meydana gelen yapısal bozukluklar sonucu böbreklerin kanı süzme görevini yerine getirememesi nedeniyle oluşan bir hastalıktır. Böbrek yetmezliği sonucu vücutta biriken fazla sıvı ve atık maddeler, diyaliz makinesine bağlanılarak vücuttan uzaklaştırılabilir.
Ancak Böbrek yetmezliği yaşayan hastalar diyaliz makinesine bağımlı bir hayat yaşamak zorunda kalırlar ve sağlıklarına kavuşmaları ancak organ nakli ile mümkün olabilir.
Çeşitli minerallerin ya da D vitamininin fazla alınması ile oluşan böbrek taşları, cerrahi müdahalelerle alınabildiği gibi yüksek enerjili ses dalgaları veya lazer ile de kırılabilir. Kırılıp çok ufak parçalara ayrılan böbrek taşları da, idrar ile vücut dışına atılır.
Nefrit olarak bilinen böbrek iltihabı ve idrar yolları iltihabı gibi boşaltım sistemi rahatsızlıkları ise çeşitli antibiyotikler ile tedavi edilebilir.