Yıkıcı Doğa Olayları Konu Anlatımı 5.Sınıf, fen bilimleri dersinde sorumlu olduğunuz bir konu olduğundan bu konu anlatımını çok iyi bilmemiz gerekmektedir. Yıkıcı Doğa Olayları Konu Anlatımı soruları daha kolay bir şekilde çözebilmeniz için size yardımcı olacak. Yıkıcı Doğa Olayları Konu Anlatımını bu yazımızda anlatıyoruz. Yıkıcı Doğa Olayları ile ilgili bilmemiz gereken konu içeriğini şu şekilde sıralayabiliriz:
Yıkıcı Doğa Olayları
Doğada, insanların kontrolü dışında gerçekleşen, can ve mal kaybına neden olan doğa olaylarına doğal afet ya da yıkıcı doğa olayları adı verilir. İnsanlar doğal afetlerin meydana gelmesini engelleyemez. Ancak alınacak tedbirlerle afetlerin zararları azaltılabilir veya engellenebilir. Deprem, heyelan, sel, kasırga, fırtına ve volkanik patlamalar yıkıcı doğa olaylarından bazılarıdır.
Deprem
Yer kabuğu levha adı verilen parçalardan oluşmuştur. Bu levhalar sürekli hareket hâlindedir. Levhaların hareketleri sırasında yer kabuğu kırılır ve yer yüzeyinde ani sarsıntılar oluşturur. Bu sarsıntılara deprem adı verilir.
Depreme Karşı Alınabilecek Önlemler
Depremler, gerekli önlemler alınmadığı takdirde büyük felaketlere neden olabilen doğa olaylarıdır. Önceden alınacak önlemlerle depremin yol açacağı zararlar azaltılabilir. Bu önlemler şu şekilde sıralanabilir:
» Depreme dayanıklı evlerde oturun.
» Evde devrilebilecek eşyaları sabitleyin.
» Büyük ve kırılabilen eşyaları alt raflara yerleştirin.
» Yatağınızın çevresinde ve üzerinde düşebilecek nesneler bulundurmayın.
» Her odada emniyetli yerleri, deprem sırasında sığınmak üzere belirleyin.
» Oda kapılarını açık bırakın ve kapı yakınlarına çıkışları engelleyecek eşyalar yerleştirmeyin.
» Elektrik ve gaz tesisatının sağlam olduğundan emin olun.
» İlk yardım hakkında bilgi edinin.
» İlk yardım malzemesi, iklime uygun giysiler, battaniye, el feneri, çakı, düdük, makas, pilli radyo, su, enerji veren besinler ile kimlik, pasaport gibi önemli belgelerin fotokopilerinin yer aldığı bir deprem çantası hazırlayın ve çantayı kolayca ulaşabileceğiniz bir yere koyun.
Deprem Sırasında Nelere Dikkat Edilmeli?
Deprem kuşağında olan ülkemizde meydana gelen depremlerde can kaybının fazla olmasının nedenlerinden biri de deprem sırasında yanlış hareket edilmesidir. Deprem anında dikkat etmemiz gereken hususlar şöyle sıralanabilir:
» Deprem sırasında panik yapmayın, sakin olun.
» Camlardan ve duvarlardan uzak durun.
» Çıkışa yakınsanız hemen binayı terk edin, eğer çıkışa yeterince yakın değilseniz bina içinde güvenli bir yerde sarsıntının geçmesini bekleyin.
» Çamaşır-bulaşık makinesi, yatak ya da büyük koltuk gibi sağlam eşyaların yanında oluşan hayat boşluklarında başınızı ve boynunuzu korumak amacıyla çök-kapan-tutun duruşunu alın.
» Merdiven, asansör, balkon ve kapı pervazlarından uzak durun.
» Dışarıdaysanız ağaçlar, binalar, reklam panoları, tünel ve köprü giriş çıkışları, alt ve üst geçitler ile elektrik direklerinden uzak durun.
» Deprem sonrasında açık ve güvenli bir yer bulun ve artçı depremlere karşı hazırlıklı olun.
Heyelan
Eğimin fazla olduğu yerlerde fazla yağışın da etkisiyle yüzeydeki suya doygun hâle gelen toprak tabakası aşağıya doğru kayar. Bu olay toprak kayması ya da heyelan olarak adlandırılır. Ülkemizde yağışın ve dik arazilerin fazla olduğu Karadeniz Bölgesi’nde heyelana sıklıkla rastlanır. Deprem, plansız olarak yapılan yol, tünel ve baraj çalışmaları da heyelanlara neden olabilir.
Heyelandan korunmak için
» Heyelan riski taşıyan bölgelere ev yapılmamalı ve bu bölgelerden uzak durulmalıdır.
» Doğal bitki örtüsü korunmalı, eğimli yerler ağaçlandırılmalıdır.
» Heyelan riski taşıyan dik yamaçların eteklerine istinat duvarları yapılmalıdır.
» Dik yamaçlara su kanalları açarak suyun kolay bir şekilde akması sağlanmalıdır.
Sel
Belirli bir bölgeye kısa süre içerisinde çok fazla miktarda yağış düşmesi ya da şiddetli yağışlar ile birlikte karların erimesi, ani, büyük ve düzensiz su akıntılarına, başka bir ifade ile taşkınlara sebep olabilir. Bu taşkınlar sebebiyle etrafındaki toprak tabakasının su altında kalmasına da sel adı verilir. Aşırı yağışların yanı sıra, yerleşim yerlerindeki atık su ve boşaltma kanallarının da yetersiz olması sellerin oluşmasına ya da etkisinin fazla olmasına sebep olabilir. Ayrıca kuvvetli rüzgârların deniz suyunu karaya doğru hareket ettirmesi de sellere sebep olabilir.
»Seller, bol yağış alan, denize yakın ve eğimi yüksek olan alanlarda daha sık görülür.
»Yerleşim yerlerinin sel suları altında kalması can ve mal kayıplarına neden olur. Gerekli önlemler alındığı takdirde bu kayıplar en aza indirilebilir.
Sellerin olumsuz etkilerini en aza indirmek için
» Akarsu ve dere yataklarına ev, otel gibi yerleşim alanları yapılmamalıdır.
» Atık su ve boşaltma kanalları yeteri kadar büyük olmalı ve temiz tutulmalıdır.
» Akarsu yatakları temizlenmeli ve genişletilmelidir.
» Sel tehlikesi bulunan eğimli alanlarda teraslama ve ağaçlandırma çalışmaları yapılmalıdır.
Kasırga ve Fırtına
Fırtınalar, saatteki hızı 90 km ile 120 km arasında esen çok şiddetli rüzgârlardır. Bu şiddetli rüzgârlar, çevreyi ve canlıları olumsuzluk bir şekilde etkiler. Fırtınalar sırasında ağaçlar devrilebilir, yerleşim yerlerinde çatılar uçabilir, etraftaki nesneler kontrolsüzce savrulabilir. Bu yüzden fırtına sırasında ağaç altlarından uzak durulmalı ve mecbur kalınmadıkça evden çıkılmamalıdır.
Fırtınalardan daha şiddetli, hızı saatte 120 kilometreyi aşan çok tehlikeli ve yıkıcı rüzgârlara ise kasırga adı verilir. Genellikle okyanuslarda oluşan kasırgalar, okyanusa kıyısı olan yerleri etkiler. Kasırga sırasında havanın nem oranının yükselmesiyle hortumlar oluşabilir.
Kasırgalar ve hortumlar çok ciddi can ve mal kayıplarına sebep olur. 2005 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ni vuran Katrina kasırgası bölgede pek çok insanın hayatını kaybetmesine ve binlerce insanın evsiz kalmasına neden olmuştur.
Volkanik Patlamalar
Yer derinliklerinde çok yüksek sıcaklıklarda bulunan erimiş kayalara magma adı verilir. Magmanın, yer kabuğundaki bir çatlaktan veya kırıktan patlama ya da püskürme şeklinde yeryüzüne çıkmasıyla volkanik patlamalar oluşur. Volkanik patlama ile yeryüzüne çıkan magma ise lav olarak adlandırılır. Volkanik patlamalar sırasında lavların yanı sıra taş, kil ve gaz gibi farklı maddeler de yeryüzüne çıkar. Lavlar çok yüksek sıcaklarda olduğu için geçtiği yerlerdeki her şeyi yakar, çevreye ve canlılara çok ciddi zararlar verir.
Volkanik patlamalardan korunmak için volkanların çevresinde yerleşim alanları kurulmamalıdır. Yakınınızda volkanik patlama gerçekleşiyorsa da bu bölgeden uzaklaşarak daha güvenli ve daha yüksekteki bölgelere gidilmelidir. Ülkemizde de birçok volkanik dağ vardır. Ancak bu volkanik dağlar çok uzun süredir etkinlik göstermemiş, başka bir ifade ile sönmüştür. Çok ender de olsa sönmüş volkanların tekrar etkin hâle gelme ihtimali vardır.